Hầu hết các trường hợp bệnh thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng trước đây xảy ra là do quá trình lão hóa ở người già. Tuy nhiên ngày nay tỷ lệ người trẻ tuổi mắc thoát vị đĩa đệm đang ngày càng gia tăng. Nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời, bệnh lý này có thể khiến một người khỏe mạnh bị tàn phế suốt đời.
Cơ chế thoát vị đĩa đệm
Thoát vị đĩa đệm là căn bệnh rất phổ biến trong đó thoát vị đĩa đệm cột sống là một nguyên nhân phổ biến gây đau cột sống cổ, cột sống thắt lưng cũng như đau chân tay.
Thoát vị đĩa đệm thường tập trung ở các dạng chính là thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ và thoát vị đĩa đệm đốt sống thắt lưng, thoát vị đĩa đệm mất nước, thoát vị đĩa đệm đa tầng, sau bên…
Cấu trúc cột sống
Cột sống con người giữ vai trò như trụ cột để nâng đỡ cơ thể, giữa đốt sống là các đĩa đệm có tính đàn hồi. Nhờ hình dạng gần giống chữ S, cột sống giúp phân tán các lực tác động lên thân mình, giảm chấn động lên 2 chân trong tư thế đứng thẳng.
Đĩa đệm là cấu trúc nằm giữa hai đốt sống kề cận, hoạt động như một tấm đệm hấp thụ xung động (lực ma sát khi di chuyển), từ đó bảo vệ cột sống.
Đĩa đệm có dạng hình tròn và dẹt, gồm có: lớp vỏ bao xơ bên ngoài dày và chắc, phần nhân nhầy nằm ở trung tâm (như gel, thạch hoặc lòng trắng trứng).
Bệnh thoát vị đĩa đệm là gì?
Bệnh thoát vị đĩa đệm là tình trạng bao xơ bên ngoài bị rách hoặc đứt, tạo nên những khe hở, nhân nhầy lồi tạo ra một áp lực lớn để chui qua khe hở này với tốc độ rất nhanh, hình thành một khối gọi là khối thoát vị chui vào ống sống, chèn ép rễ thần kinh và màng tủy.
Bất kỳ đoạn cột sống nào cũng có thể bị thoát vị đĩa đệm nhưng phổ biến nhất là thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng và thoát vị đĩa đệm cổ , do các vị trí này chịu nhiều ảnh hưởng nhất từ thói quen sinh hoạt hằng ngày.
– Giai đoạn 1: Đĩa đệm bắt đầu biến dạng nhưng vòng bao xơ chưa rách. Người bệnh có thể thỉnh thoảng bị tê tay, tê chân, không đau nhức nên hầu hết không ai phát hiện mình đang mắc bệnh.
– Giai đoạn 2: Vòng xơ rách một phần, nhân nhầy bắt đầu thoát ra ngay chỗ vòng xơ bị suy yếu, đĩa đệm phình to, tuy nhiên cơn đau vẫn chưa rõ ràng.
– Giai đoạn 3: Vòng xơ rách toàn phần, nhân nhầy lồi ra ngoài và chèn ép rễ thần kinh. Đa số khi đến giai đoạn này, người bệnh mới bắt đầu điều trị khi đã trải qua sự hành hạ của các cơn đau.
– Giai đoạn 4: Đây là giai đoạn nguy hiểm nhất. Tình trạng chèn ép rễ thần kinh diễn ra lâu ngày gây biến chứng nguy hiểm. Cơn đau nhức dữ dội và dai dẳng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tâm lý người bệnh.
Vậy làm sao để nhận biết thoát vị đĩa đệm chèn ép rễ thần kinh?
Tham khảo ngay bài viết: “Nhận biết thoát vị đĩa đệm chèn dây thần kinh.
Nguyên nhân thoát vị đĩa đệm thắt lưng là gì
Cơ chế thoát vị đĩa đệm như sau: Bình thường đĩa đệm nằm ở khe giữa hai đốt sống, có lớp vỏ sợi bọc nhân nhày ở trung tâm (nhân tủy). Nhờ tính đàn hồi, đĩa đệm làm nhiệm vụ như một bộ phận giảm xóc, bảo vệ cột sống khỏi bị chấn thương.
Nếu có một lực tác động mạnh vào cột sống (chấn thương, gắng sức…), nhân nhày có thể qua chỗ rách của đĩa đệm thoát vị ra ngoài chui vào ống sống, chèn ép rễ thần kinh gây đau cột sống. Khi đĩa đệm nào đó bị rách hoặc đứt, những chất dạng gel bên trong nó sẽ tràn ra ngoài. Hiện tượng này được gọi là thoát vị nhân tủy – hay thoát vị đĩa đệm.
Một số nguyên nhân chủ yếu:
Sai tư thế: Tư thế lao động, mang vác vật nặng sai cách dễ gây chấn thương cột sống, thoát vị đĩa đệm.
Chấn thương: Khi có một lực mạnh tác động trong các trường hợp té ngã, chơi thể thao, tai nạn giao thông…làm thay đổi cấu trúc và vị trí đĩa đệm.
Thoái hóa tự nhiên: Tuổi càng cao, cột sống không còn mềm mại, vòng sụn bên ngoài xơ hóa, lượng nước và tính đàn hồi bên trong nhân nhầy giảm đi, nên càng có nguy cơ cao bị mắc phải chứng bệnh này. Bệnh thường gặp ở độ tuổi 35 – 50.
Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh
Cân nặng: Cân nặng dư thừa làm tăng áp lực lên cột sống. Những người thừa cân, béo phì có nguy cơ mắc bệnh gấp 12 lần so với người bình thường.
Bệnh lý cột sống: Gù vẹo cột sống, gai đôi hoặc thoái hóa cột sống là những yếu tố làm tăng nguy cơ đĩa đệm bị thoát vị.
Nghề nghiệp: Đặc thù công việc thường xuyên kéo, đẩy, gập người, khuân vác nặng hoặc nhân viên văn phòng ngồi lâu một chỗ, ít vận động trong suốt 8 – 10 tiếng làm tăng áp lực lên cột sống và hệ thống đĩa đệm, dễ dẫn đến hiện tượng thoát vị.
Đi giày cao gót: làm tăng nguy cơ bị lồi đĩa đệm, thoát vị, biến dạng ở cơ bắp chân và dây chằng ở chân.
Triệu chứng có thể khác nhau tùy vào vị trí đĩa đệm bị thoát vị và dây thần kinh bị chèn ép. Triệu chứng đau chỉ xuất hiện khi nhân nhầy trung tâm thoát ra ngoài, chèn vào mô xung quanh có dây thần kinh đi qua.
Biểu hiện thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng
Đau thắt lưng đột ngột và dữ dội.
Đau âm ỉ lan tỏa ở vùng thắt lưng, đau buốt từng cơn.
Cử động bất tiện, khả năng ưỡn lưng hay cúi thấp khó.
Đau thắt lưng kèm theo đau thần kinh tọa, đau lan theo hình vòng cung ra phía trước ngực, dọc khoang liên sườn.
Tê hoặc yếu 2 chi. Ngón chân cái khó gấp – duỗi, cảm giác tê thể hiện rõ ở phần mu bàn chân và mông.
Đau tăng khi ngồi, nằm nghiêng, ho, hắt hơi hoặc đại tiện. Khi nằm nghiêng hoặc vận động mạnh, cơn đau sẽ càng tăng. Để giảm đau nhức, người bệnh có xu hướng đứng vẹo một bên.
Triệu chứng của bệnh thoát vị đĩa đệm cột sống cổ
Đau hoặc cứng vùng cổ, vai gáy, lan đến 2 bả vai.
Nhức mỏi dọc vùng gáy
Đau nhức, bị tê ở ngón tay cái của bàn tay, cổ tay, mất cảm giác các vùng.
Đau tăng khi xoay cổ, ưỡn cổ, làm việc nhiều hoặc lái xe.
Trong một số trường hợp, người bệnh có thể bị đau đầu, nhức đầu, chóng mặt.
Cử động của cánh tay kém linh hoạt do bị mất lực, suy nhược cơ bắp tay, khó khăn trong cầm nắm đồ vật.
Cơn đau xảy ra liên tục hoặc ngắt quãng. Cổ bị đau tăng khi nghiêng, xoay, cúi, ngửa cổ hay hắt hơi, ho.
Chẩn đoán để tìm hiểu nguyên nhân thoát vị đĩa đệm là quá trình xác định nguyên nhân gây bệnh hoặc tình trạng nào đã tạo ra các triệu chứng và dấu hiệu của một người bệnh.
Chẩn đoán lâm sàng
Giai đoạn đau cấp: cơn đau lưng xuất hiện sau một chấn thương hoặc gắng sức quá mức. Tình trạng đau tái phát khi vận động quá sức tại vùng này. Đĩa đệm lồi ra sau hoặc vòng sợi lồi ra sau mà vòng sợi không bị tổn thương.
Giai đoạn chèn ép rễ: xuất hiện các triệu chứng của hội chứng rễ: đau lan xuống chân, đau khi di chuyển, hắt hơi, rặn. Vào lúc này, vòng sợi đã bị đứt, một phần hoặc toàn bộ nhân nhầy tụt ra phía sau, gây chèn ép rễ. Tình trạng thoát vị có thể kéo theo các thay đổi: phù nề mô xung quanh, ứ đọng tĩnh mạch…
Chẩn đoán cận lâm sàng
Chụp X-quang quy ước: giúp xác định vị trí thoát vị và phát hiện những tổn thương khác của cột sống.
Chụp cộng hưởng từ (MRI):là phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện đại và chính xác nhất, giúp xác định vị trí, hình thái, số tần thoát vị.
Chụp cắt lớp vi tính kết hợp chụp bao rễ cản quang: cho phép xác định vị trí, mức độ thoát vị một cách chính xác, dành cho người nghi ngờ mắc bệnh nhưng không thể chụp MRI.
Cách chữa thoát vị đĩa đệm không dùng thuốc – không phẫu thuật
Phòng Khám Chuyên Khoa Trị Liệu Thần Kinh Cột Sống Hoa Kỳ (ACC) là đơn vị chuyên khoa thần kinh cột sống đầu tiên tại Việt Nam. Với kinh nghiệm hơn 12 năm hoạt động, ACC tự hào chữa trị thành công các bệnh lý xương khớp cấp và mãn tính với phương pháp điều trị thoát vị đĩa đệm mới nhất: thoát vị đĩa đệm, thoát vị đĩa đệm cổ, thoái hóa cột sống, gai cột sống, đau dây thần kinh tọa, chứng bàn chân bẹt.
Với người mắc phải bệnh lý này, một số cẩm nang gia đình khuyên bạn dùng thuốc giảm đau, tuy nhiên thuốc chỉ có tác dụng cắt giảm cơn đau tạm thời. Nếu lạm dụng chỉ càng làm cho tình trạng bệnh trầm trọng hơn, gây hại cho dạ dày, gan và thận.
Tại ACC, bằng việc kết hợp phương pháp điều trị thần kinh cột sống và vật lý trị liệu sẽ giải quyết gốc rễ của bệnh – tác nhân gây ra các cơn đau.
Trị liệu thần kinh cột sống được xem là phương pháp tối ưu, với khảo sát hơn 80% bệnh nhân tại Mỹ và châu Âu cảm thấy hiệu quả rõ rệt, cải thiện chất lượng cuộc sống sau điều trị.
Các bác sĩ chuyên môn dùng lực tay nắn chỉnh nhẹ nhàng để điều chỉnh cấu trúc sai lệch của đĩa đệm và các khớp, giảm chèn ép dây thần kinh.
Từ đó, cơ thể sẽ quay trở lại trạng thái tự cân bằng ban đầu, thậm chí có thể tự điều chỉnh bệnh tật ở các cơ quan khác mà không phải dùng đến thuốc. Đây cũng là cách chữa thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng hiệu quả.
Vật lý trị liệu phục hồi chức năng với sự hỗ trợ của các thiết bị hiện đại: máy kéo giãn giảm áp cột sống DTS, máy vận động trị liệu tích cực ATM2, thiết bị giảm áp Vertetrac và Cervico 2000, máy chiếu Laser thế hệ thứ IV, sóng xung kích Shockwave có nhiệm vụ kích thích quá trình làm lành, phục hồi vùng mô tổn thương đến mức tối đa.
Trị liệu Pneumex PneuBack là phương pháp tiên tiến nhận được nhiều thành công đáng kể trong điều trị đĩa đệm bị thoát vị và thoái hóa cột sống.
Phác đồ điều trị bao gồm 7 bước, nổi trội nhất là 4 loại máy giảm áp thực hiện giảm áp cột sống với 4 tư thế khác nhau:
Bàn giảm áp xung động PneuVibro trong tư thế nằm.
Ghế tập phục hồi cơ bắp PneuBack Chair trong tư thế ngồi.
Thiết bị phân tích và điều chỉnh dáng đi Pneuweight Treadmill thực hiện giảm áp ở các động tác đi bộ.
Thiết bị rung PneuVibe Pro giảm áp trong tư thế đứng.
Bác sĩ Wade Brackenbury (Tổng giám đốc ACC):
Tốt nghiệp Y khoa ở Idaho và hoàn tất khóa học dự bị y khoa ở bang Missouri (Mỹ).
Tốt nghiệp xuất sắc với nhiều lời khen ngợi và đứng đầu lớp ở trường đại học Life College of Chiropractic – một trường học về chuyên khoa thần kinh cột sống.
Hơn 25 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực điều trị bằng phương pháp Chiropractic.
Đặt sức khỏe của bệnh nhân luôn là ưu tiên hàng đầu, Phòng Khám ACC không ngừng nâng cao chuyên môn của đội ngũ bác sĩ, chuyên viên, cập nhật công nghệ y học mới nhất trên thế giới về Việt Nam nhằm mang đến cho bệnh nhân những liệu trình an toàn, hiệu quả lâu dài, ngăn ngừa tái phát.
Thoát vị đĩa đệm L4 L5 là căn bệnh nguy hiểm thường gặp, để lại nhiều hệ lụy nếu chậm trễ hoặc điều trị sai phương pháp.
Khó khăn khi vận động các chi, mất khả năng lao động.
Tổn thương thần kinh cánh tay.
Tổn thương thần kinh tọa, không nhấc được mũi và gót chân, lâu ngày bị teo cơ chân.
Rối loạn bàng quang hoặc chức năng ruột, tiểu tiện và đại tiện không tự chủ.
Bại liệt, tàn phế.
Cách phòng ngừa thoát vị đĩa đệm và bảo vệ cột sống khi còn trẻ
Tập thể dục đều đặn, các bài tập: thái cực quyền, bơi lội, yoga, đi bộ… tăng cường sự dẻo dai cho khớp.
Tuy nhiên, không phải bài tập nào cũng phù hợp, nếu bạn mắc phải tình trạng này ở lưng thì nên tham khảo bài viết sau:
Bài tập cần tránh cho người bị thoát vị đĩa đệm ở lưng .
Duy trì trọng lượng cơ thể ở mức hợp lý.
Ngồi làm việc giữ thẳng lưng, sau khoảng 1 – 2 giờ phải đứng dậy đi lại, tập vài động tác nhẹ, tránh ngồi lì và không vận động.
Không mang vác, nâng vật quá sức.
Chế độ ăn uống khoa học bổ sung canxi, vitamin D Glucosamine và Chondroitin nuôi dưỡng khớp khỏe mạnh.
Không hút thuốc, không dùng chất kích thích, hạn chế rượu bia.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần.
Clip bài tập giảm đau lưng do thoát vị đĩa đệm tại nhà
Đĩa đệm khi bị sai cấu trúc rất khó trở lại trạng thái ban đầu nếu không có tác động hỗ trợ điều trị từ bên ngoài. Vì vậy, người bệnh cần biết lắng nghe cơ thể. Nhận biết sớm và tiếp cận đúng phương pháp giúp người bệnh rút ngắn thời gian điều trị, khả năng phục hồi nhanh, ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm.