Bài viết được viết bởi chúng tôi Yi Hyeon Gyu – Trưởng Đơn nguyên Huyết học và Trị liệu tế bào và TS. Phạm Thị Việt Hương – Đơn nguyên Huyết học và Trị liệu tế bào, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
Bạch cầu cấp dòng tủy (từ nay viết tắt là AML) là một bệnh ung thư của các tế bào máu và tủy xương. Bệnh ảnh hưởng đến một nhóm các tế bào bạch cầu được gọi là các tế bào tủy xương vì chúng được tạo ra trong tủy xương. Khái niệm “cấp” nghĩa là bệnh phát triển và tiến triển nhanh, đòi hỏi điều trị ngay lập tức.
1. Bạch cầu cấp dòng tủy là gì?
Bình thường, các tế bào tủy xương và các tế bào máu khác được sản xuất ra trong tủy xương (phần mềm ở trong giữa tủy xương) theo một các thức vận hành cẩn thận. Ở một số người mắc AML, quá trình này bất thường. Có một số lượng lớn các tế bào tủy xương bất thường và chưa trưởng thành được tạo ra, lấp dày khoang sinh tủy, và được tung vào dòng máu. Trong tình trạng chưa trưởng thành này, các tế bào này không thể thực hiện được chức năng bình thường của chúng.
2. Các triệu chứng của bạch cầu cấp dòng tủy?
Sự phát triển quá mức của các tế bào này dẫn tới một số lượng không đủ các tế bào khỏe mạnh, bình thường, bao gồm các tế bào bạch cầu, các tế bào hồng cầu, và các tiểu cầu. Điều này có thể dẫn tới:
Thiếu bạch cầu (số lượng bạch cầu trung tính thấp) – Các bạch cầu đa nhân trung tính là một loại bạch cầu giúp chống nhiễm trùng. Người bị thiếu bạch cầu dễ bị nhiễm trùng. Vì thế người bệnh có thể có các triệu chứng thường gặp như sốt, ho, tăng tiết đờm dãi.
Thiếu máu (số lượng hồng cầu thấp) – Các tế bào hồng cầu lưu hành trong các mạch máu và mang oxy đến các mô. Người không có đủ số lượng hồng cầu da có thể xanh tái và thường mệt mỏi và khó thở.
Thiếu tiểu cầu (số lượng tiểu cầu thấp) – Tiểu cầu là những tế bào nhỏ trong máu giúp phòng và ngừng chảy máu. Người có số lượng tiểu cầu thấp có thể bị chảy máu và thâm tím tự phát.
3. Chúng ta có thể điều trị bạch cầu cấp dòng tủy như thế nào?
Rất nhiều các thuốc hóa chất có hiệu quả chống lại AML. Mục tiêu của điều trị là tiêu diệt các tế bào ác tính mà không là tổn thương các tế bào tủy xương lành còn lại.
Các biến đổi di truyền của các tế bào tủy xương bất thường rất thay đổi, điều này ảnh hưởng đến việc bạn đáp ứng điều trị thế nào. Việc điều trị của bạn có thể phải điều chỉnh dựa vào phân tích cẩn thận thay đổi di truyền của bạn. Nói chung những thay đổi di truyền này không được cho là do kế thừa từ đời trước mà là do phát triển tình cờ.
Việc điều trị AML tùy thuộc vào phân nhóm đặc hiệu của AML. Ví dụ, những người bị một thể AML cụ thể, còn gọi là “bạch cầu cấp tiền tủy bào”, có thể được điều trị bằng các thuốc khác. Việc điều trị cũng phụ thuộc vào tuổi của bạn và các bệnh lý đang có đi kèm khác.
Thường thì việc điều trị AML được chia thành 2 pha: tấn công tạo sự thoái lui và điều trị sau thoái lui.
3.1 Tấn công tạo sự thoái lui trong bạch cầu cấp dòng tủy
Pha đầu tiên trong điều trị được gọi là tấn công tạo sự thoái lui hoặc điều trị tấn công. Điều trị tấn công (bằng các thuốc hóa chất) được đưa ra với mục tiêu làm giảm số lượng tế bào bạch cầu bệnh lý xuống mức không thể phát hiện được và do đó giúp hồi phục việc sản sinh ra các tế bào máu bình thường.
Hóa trị nghĩa là dùng các thuốc để chấm dứt hoặc làm chậm lại sự phát triển và sống sót của các tế bào ung thư. Hóa trị nhằm vào các tế bào đang sinh trưởng, ngăn chặn khả năng phân chia, nhân lên của chúng. Do hầu hết các tế bào của người lớn bình thường thì không phát triển một cách chủ động nữa nên chúng không bị ảnh hưởng nhiều bởi hóa trị như các tế bào ung thư.
Tuy nhiên, các tế bào bình thường trong tủy xương (nơi mà các tế bào máu được sinh ra), các tế bào tóc và niêm mạc của ống tiêu hóa thì là các tế bào đang sinh trưởng. Tác động của hóa trị lên các tế bào này và các mô bình thường khác gây ra các tác dụng phụ trong quá trình điều trị, như rụng tóc, nôn, thiếu máu (số lượng hồng cầu thấp), làm tăng nguy cơ nhiễm trùng (số lượng bạch cầu thấp), và chảy máu (số lượng tiểu cầu thấp).
Điều trị hóa chất được thực hiện trong nhiều ngày và sau đó hạ bạch cầu sẽ tồn tại trong khoảng 3 tuần. Thường thì hầu hết truyền hóa chất phải thực hiện trong khi bạn nằm lại bệnh viện bởi vì cần phải chăm sóc hỗ trợ bằng kháng sinh đường tĩnh mạch và thường phải truyền máu.
Thoái lui hoàn toàn – Mục tiêu đầu tiên của điều trị AML là đạt được thoái lui hoàn toàn. Thoái lui hoàn toàn có nghĩa là không còn hiện diện các tế bào bạch cầu ác tính trong máu hoặc trong tủy xương, tủy xương đang có chức năng bình thường, và số lượng bình thường các tế bào máu khỏe mạnh trở lại trong dòng máu lưu hành. Cần phải sinh thiết tủy xương và xét nghiệm máu để xác định điều này.