U nang biểu bì là những vết sưng nhỏ không ung thư dưới da. Chúng có thể xuất hiện bất cứ nơi nào, nhưng thường thấy ở mặt, cổ, thân, bộ phận sinh dục… Đặc trưng là những u nhỏ, kích thước từ 0.6 – 5cm phát triển dưới da. Các u này thường phát triển chậm và không gây đau, hầu hết không phải ung thư. Nhiều người gọi u nang biểu bì là u nang bã nhờn, nhưng chúng khác nhau. U nang bã nhờn thực sự là ít phổ biến.
2.1 Các dấu hiệu và triệu chứng u nang biểu bì bao gồm:
Dạng u nang tròn hoặc bướu nhỏ, nhìn trông giống như một vết sưng nhỏ. U thường màu trắng, nâu nhạt đến vàng, dễ dàng di chuyển với ngón tay.
Trung tâm của u nang thường có một mụn đầu đen nhỏ.
Đường kính khoảng từ 0.6 – 5cm, chứa đầy chất đặc.
Thường ở mặt, cổ, thân hoặc bộ phận sinh dục
Khi u nang bị nhiễm trùng, khu vực u nang trở nên sưng, đỏ, đau.
U nang vỡ thoát ra dịch màu vàng có mùi hôi.
2.2 Nếu u nang biểu bì có các triệu chứng sau cần đến gặp bác sĩ chuyên khoa:
Tế bào biểu bì da tạo thành một lớp mỏng bảo vệ bề mặt da. Các tế này sau khi già sẽ thoái hóa, bong ra và được thay thế bằng các tế bào khác. U nang hình thành khi các tế bào này đi sâu vào da và nhân lên thay vì bong ra. Đôi khi các u nang hình thành do kích ứng hoặc tổn thương da hoặc nang lông. Thường xảy ra ở các khu vực có các nang biểu bì, tuyến dầu lớn như ở mặt, cổ, lưng, háng…
Các tế bào biểu bì bao bọc xung quanh u nang, sau đó tiết ra protein keratin vào bên trong. Các nang phát triển khi keratin bị mắc kẹt dưới da vì sự tổn thương của da hoặc nang lông. Keratin là protein tự nhiên của tế bào da, thường đặc, có màu vàng, màu trắng. Nhiều người gọi u nang biểu bì là u nang bã nhờn, nhưng chúng khác nhau. U nang bã nhờn thực sự là ít phổ biến. Chúng phát sinh từ các tuyến tiết ra chất nhờn giúp bôi trơn tóc và da (tuyến bã nhờn).
Một số yếu tố dẫn đến các tế bào biểu bì tăng trưởng bất thường:
Lông phát triển từ nang lông (một túi nhỏ của da thay đổi trong lớp hạ bì). Nang lông bị tổn hại do chấn thương như trầy xước, phẫu thuật… Khi đó, nang lông bị tắt do các tế bào bề mặt.
Tuyến bã nhờn nằm ngay phía trên các nang lông. Các tuyến bã nhờn sản xuất bã nhờn, dầu bôi trơn của da và bao bọc mỗi sợi tóc. Trong tình trạng viêm da, mụn trứng cá, các tuyến vỡ da một cách dễ dàng.
U dạng này có thể phát triển ở những người hội chứng Gardner. Đây là một rối loạn di truyền hiếm gặp gây tăng trưởng ở đại tràng. Cũng có thể gặp trong hội chứng nevus tế bào đáy, một bệnh di truyền.
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh:
Đang ở tuổi dậy thì: Dù có thể xuất hiện bất cứ lúc nào nhưng u ít khi xuất hiện trước tuổi dậy thì.
Có tiền sử mụn trứng cá: u nang biểu bì rất thường gặp ở người có mụn trứng cá.
Người thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, không được bảo vệ.
Người có tổn thương ở da có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh u nang biểu bì.
Nam giới: tỷ lệ nam giới có u nang biểu bì nhiều hơn nữ giới.
Ngoài ra còn có một số rối loạn di truyền hiếm gặp
Các biến chứng tiềm ẩn của u nang biểu bì bao gồm:
Trong những trường hợp rất hiếm, u nang biểu bì có thể dẫn đến ung thư da. Do đó, u thường không cần sinh thiết để chẩn đoán ung thư. Chỉ sinh thiết trong trường hợp có các biểu hiện bất thường: cứng chắc, không di chuyển, bị nhiễm trùng,…
Các bác sĩ thường có thể chẩn đoán bằng cách:
Quan sát sang thương u nang.
Cạo các tế bào da và kiểm tra chúng dưới kính hiển vi.
Sinh thiết u nang.
U nang bã nhờn trông giống như u nang biểu bì, nhưng chúng khác nhau. U nang biểu bì thực sự là kết quả của tổn thương nang lông hoặc lớp ngoài của da (biểu bì).
Các u thường không tự biến mất hoàn toàn. Chúng có thể thu gọn kích thước lại và sau đó phát triển trở lại. U có thể không cần điều trị nếu u nang nhỏ, không triệu chứng, không vì vấn đề thẩm mỹ. Việc điều trị được đặt ra khi u nang viêm, vỡ gây đau hoặc gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ.
Trong trường hợp u nang biểu bì viêm, nhiễm trùng, abscess, điều trị cần nghĩ đến:
Nếu muốn giải quyết hoàn toàn u nang, thông thường sẽ cần đến phải phẫu thuật. Phẫu thuật được thực hiện khi u nang biểu bì không bị viêm. Vì khi viêm, lớp vỏ u nang rất dễ vỡ, khó loại bỏ u hoàn toàn, u dễ tái phát. Khi đó, cần điều trị thuốc kháng sinh, giảm đau chống viêm đến khi tình trạng viêm khỏi hoàn.
Các phương pháp phẫu thuật loại bỏ u nang biểu bì là:
Thường không thể ngăn chặn u nang biểu bì hình thành. Nhưng có thể giúp ngăn ngừa sẹo sau khi vỡ, phẫu thuật và tránh tình trạng nhiễm trùng bằng cách:
Không tự nặn u nang. Khi tự nặng u trong môi trường không vô khuẩn có thể gây viêm nhiễm. Bên cạnh đó, tự nặn u cũng có thể dẫn đến sẹo xấu. Về sau sẽ gây khó khăn trong việc loại bỏ u hoàn toàn trong phẫu thuật, để lại sẹo xấu.
Đặt một miếng vải ấm và ẩm lên khu vực này để giúp u nang thoát lưu mủ và chữa lành. Tuy nhiên, khi u nang tự dẫn lưu thì có khả năng sẽ tái phát trở lại.
Khi u nang biểu bì thay đổi hãy đến khám bác sĩ để được điều trị phù hợp, kịp thời.
Che chắn da khi tiếp xúc với ánh nắng, sử dụng các sản phẩm chống nắng và các loại mỹ phẩm chăm sóc da dầu.